Menú Cerrar

Centro de Interpretación

LA SEDE DA FUNDACIÓN E CENTROS DE INTERPRETACIÓN-MUSEOS DA QUARQUERNIA E VIA NOVA

Confórmana diversos edificios construídos en datas sucesivas, na actualidade  pertencentes todos eles á Fundación Aquae Querquennae Via Nova

1. RESIDENCIA

Trátase de  a máis antiga das construcións, no seu caso con fachada de vila romana baixoimperial,  sendo  o Grupo Arqueolóxico Larouco, con axudas substanciais de Unión Fenosa  e achegas  derivadas de convenios co INEM de entón o verdadeiro promotor. Contén o seu interior actualmente a biblioteca,  residencia para  arqueólogos, salas de manipulación de materiais arqueolóxicos  e subseguinte catalogación, así como talleres de restauración e  oficinas de dirección e arquivo.Continúa sendo sede, aínda, do Grupo Larouco e da revista do mesmo nome.

2 CENTRO DE INTERPRETACIÓN DA VIA NOVA E A QUARQUERNIA.
 
Seguiu no tempo á anterior o Centro de Interpretación/Museo construído no seu día pola Dirección Xeral de Turismo mediante captación de proxectos europeos  á vez que  en colaboración coa Deputación de Ourense.Trátase dun edificio dotado de certa imponencia no que cabe distinguir, en primeiro lugar, un enorme hall de entrada, que se diversifica, polo menos, en tres ambientes distintos máis a área de recepción e servizos; un salón de actos, extensible   cara a occidente ata  o hall, con cabida para sesenta persoas, cando non  para 120 , se se corren cara a ambos os lados,  circunstancialmente, os portóns separadores e, finalmente, un gran módulo cúbico de dúas plantas á máis lata das cales  se accede mediante escaleira.
 
A planta superior do devandito módulo alberga a exposición permanente que trata de narrar os avatares do pobo galaico-romano dos Quarquernos, quen habitaría as terras da contorna comprendidas entre  Ou Vieiro e o val do Salas, de norte a sur, e A Limia e serras de Santa Eufemia e Xurés, de leste a oeste. A exposición museística preséntase compartimentada diacrónicamente en cinco salgas, que levan os títulos sucesivos  e  en galego de: Ou abrente, Roma non horizonte, A xénese dá Quarquernia, Castra Quarquernorum ( establecemento militar), A mansión de Aquis Querquennis ( establecemento civil) e Ou solpor (tempos da antigüidade tardía).
 
En Ou Abrente, e despois da presentación de rigor que  efectúa o fada do zaguán, cuxa voz en off  haberá de acompañar algún día, segundo os nosos proxectos, ao visitante ao longo de todo o percorrido e explicando os contidos, preténdese describir a paisaxe da zona, tanto histórico como arqueolóxico, sendo precisamente os vestixios máis antigos da comarca o prato forte da mostra.
 
Existen expostos algúns materiais orixinarios, pero o groso do que se exhibe consiste en reproducións fotográficas e recreacións de escenas e obxectos varios a través de pinturas e maquetas, cando non con achados arqueolóxicos auténticos.
 
A segunda das salas, coa denominación de Roma non Horizonte, trata de mostrar as etapas polas que foi pasando o proceso de conquista e integración destes territorios nos dominios romanos, presidindo o conxunto a reprodución xigante dunha moeda da caetra. Non existen obxectos  genuínos nesta sección pero si ilustracións pictóricas de todo tipo. Penétrase  , a continuación, o visitante ata a sala que ten por título A Xénese dá Quarquernia, describindo, e á vez  salientando, os elementos que acreditan aos Quarquernos como pobo galaico-romano, ao mesmo tempo  que exhibindo fotogramas dos seus castros, dos seus guerreiros, das súas inscricións romanas e dalgunhas das súas decoracións reais sobre restos arqueolóxicos  da época.
 
E “ Castra Quarquernorum”, unha Cidade Militar, é o rótulo que campea na cuarta sala, exhibíndose no seu perímetro, en primeiro lugar, materiais construtivos e decorativos procedentes do campamento para, a continuación, ilustrar as súas paredes con fotogramas alusivos, preferentemente, ao proceso de escavación e reconstrución das estruturas de o establecemento militar. Unha gran maqueta das ruínas escavadas ocupa parte da sala, mentres que, aproveitando un saínte rectangular cara á caixa da escaleira,  foi reproducida, a escala, unha aedes ou templo dedicado ao emperador Domiciano, con estatua sobre podio incluída, dado que sería este emperador o destinatario doutra  de bronce autético,  fragmentos  da cal foron achados, hai algúns anos, dentro da cisterna dun dos barracóns do campamento.  
 
E da sala anterior pásase á quinta, a de  “Aquis Querquennis como asentamento civil”.Procúrase nesta ocasión, sobre todo, retratar  as actividades pertinentes dunha mansión viaria, unificando o relato daquelas ao redor da visita a esta mansión viaria dun prócer romano, o procurador Lucio Didio Mariño.Así mesmo, son exhibidas alí vasillas de cerámica da época  procedentes da escavación da mansión, así como epígrafes diversos provenientes, así mesmo, das súas inmediacións.
 
A última das salas, a sexta, áchase subtitulada  como Ou Solpor, exhibíndose nela as últimas mostras da presenza romana na comarca, así como as primeiras alusións  á aparición do cristianismo  por estas paraxes e terras anejas, exhibíndose, a tal respecto, fotogramas de  os monumentos sacros famosos dunha ampliada zona anteriores á reconquista cristiá fronte ao dominio musulmán. E tras esta peregrinación cultural ben dotada de iconas múltiples, despídese o fada do inicio, ataviada  agora doutra maneira, atopándose o visitante,ao saír  de fronte, cunha caixa interior da escaleira decorada coa representación da columna dos pobos da ponte de Chaves e ilustracións alusivas a cada unha das dez  civitates  que alí conflúen, entre as cales, está claro, a dos Quarquernos, cuxo etnónimo destaca, ao posuír un maior tamaño, sobre  os outros nove dos seus cooferentes.
 
3 .MUSEO E CENTRO DE INTERPRETACIÓN DA VIA NOVA.
 
É preciso antes descender pola escaleira, por canto sitúase na planta baixa, metade occidental do conxunto, dividida agora en catro grandes ámbitos diferentes:  vestíbulo, onde se expoñen aspectos diversos relacionados coas vías romanas ,en xeral, e de Hispania  , en particular ; modos de viaxar na antigüidade (á dereita de planta baixa); técnicas empregadas na construción das vías romanas (fronte oeste da mesma planta)  e decurso topográfico e iconográfico da Via Nova que, con todo e en canto percorrido, iniciaría xa a súa partida no arco de Bracara Augusta, , que dá paso á primeira das seccións , serpenteando metaforicamente polo chan para marcar o percorrido aos audaces visitantes que haberán de aterse ao trazado e bucles de  a caracola de plantas de pé humano sucesivas, incluída unha mutatio ( parada de descanso ) á que se  deu emprazamento dentro xa da sala occidental , neste caso dedicada,  segundo xa se insinuou, a obras públicas viarais ilustradoras das fases construtivas da Via Nova.
 
Retornando  ao comezo da “ andaina” por esta plataforma basal, cabe dicir, a grandes liñas,  que se inicia no vestíbulo para continuar polo á dereita da planta e proseguir pola súa fronte occidental para concluír no meridional.
a.Vestíbulo.
Sobre o sector cupulado central do teito deste ámbito áchanse representados as viaxes míticas celestes diarios do divos Helios, o Sol, á vez que abaixo, sobre o chan que a cúpula está a recubrir, os mariños de Neptuno, deus dos océanos. Ademais, sobre a parede oriental de leste mesmo zaguán, áchase exposto un antigo gran mapa do orbe romano de entón en dúas versións, orixinaria e interpretada, vulgarmente coñecida como Tabula Peutingeriana , denominación que faría referencia ao austríaco descubridor da mesma , na biblioteca de Viena, alá polos anos ceentrales do século XVI. Á súa vez, na parede oposta, a occidental, son exhibidos os mapas correspondentes ás vías romanas da península ibérica e, de maneira máis minuciosa, as da Gallaecia romana.Ademais, sobre estas e demais paredes, áchanse plasmadas iconas diversas relacionados coa mitoloxía e símbolos da fazaña de viaxar en época romana. A continuación, e a través dun amplo van que flanquean os bustos dos emperadores Vespasiano e Tito, patrocinadores da construción da Via Nova, chégase a un gran hall destinado ao tránsito e distribución de diversos itinerarios a seguir na visita das salas expositoras e demais destinos, ademais de asento de medios audiovisuais, ao mesmo tempo que complemento, cara a occidente, do salón de actos cando a afluencia de concorrente esíxeo.

  b. Á dereita.

O espazo ao que se refire este apartado, á dereita da planta, divídese en tres salgas diferentes: A primeira delas  dedicada a preparativos para unha viaxe, con catro aspectos fundamentais a ter en conta:  tempo propicio   elegible para viaxar  e petición do auxilio dos deuses dos camiños, no plafón dereito; mentres que se apunta aos  mapas para a viaxe, así como á impedimenta indispensable para levalo a cabo no da esquerda.

A segunda das salas áchase dedicada a mostrar ao visitante, de modo intuítivo, de que maneira se viaxaba na antigüidade: a pé (parede dereita) e dacabalo (parede esquerda). Na terceira, co mesmo fin e diferente temática: viaxes en vehículos como unha seda, á dereita e,  por mar e en barco, á esquerda, merecendo subliñar a recente adquisición, para este escenario,  dunha lucerna de entrada en  porto de época romana, que pretende ser herdeira da que se supón existiu, e hai argumentos para iso, no Faro de Brigantium, coñecido vulgarmente  como “Torre de Hércules”, na Coruña.

c.Fronte occidental da planta:

Escenas diversas na construción dunha vía, neste caso plasmadas con acuarela  polo xa famoso pintor Javier Varela sobre as elevadas paredes do local: fases de construción dunha vía en época romana, proceso na erección  dunha ponte pétreo, tipos de pontes ao longo da historia  etc. Finalmente, e na parede sur deste ámbito, gran mapa das vías romanas de Gallaecia sobreimpuestas  á  paisaxe geomorfológico do trazado, a grandes liñas , servindo iso  de introdución xeral á exposición da Via Nova propiamente dita, a amentar na sala seguinte.

d. Sala meridional

Ao longo deste ámbito, o último, así mesmo dividido en dous longitudinalmente   mediante unha aliñación de  miliarios auténticos ao longo do seu eixo, poden observarse, sobre a parede  esquerda que a separa da primeira das salas desta planta, o despregamento do percorrido da Vía Nova  plasmado sobre follas cartográficas  1/25000, con toda a panoplia de miliarios, pontes, mansións propias e edificios posteriores xerados debido ao tránsito do roteiro  por cada lugar,  sendo interrompido o seu decurso coa presenza dunha maqueta na que se acha representada unha  mansión viaria, millas antes do fínal do percorrido da calzada, cuxo trazado haberá  de chegar ao seu final pouco despois e cabe o arco que conmemoraría a chegada da vía romana á cidade de Asturica (Astorga).

Á vez,  sobre as vidreiras da parede dereita desta mesma sala, e despois da exhibición no arranque do inédito, ata o de agora, mapa dun tramo da Via Nova  deseñado por Barros Sibelo no século XIX,  poden ir admirándose representacións de viaxeiros famosos  que, nunha e outra dirección, percorrerían a Via Nova durante toda  a antigüidade romana. E tras o exposto, engadir soamente que , ao Centro Arqueolóxico pertence tamén outro edificio na proximidade , destinado a almacén, con posibilidades de poder ser convertido nunha sala de exposición máis, ou similar,se algunha vez fai falta.